openingsrede

Eerst waren er natuurlijk helemaal geen openingsredes. Op het eerste van Beverhoutplein 7, waar de crox-activiteit in 1990 begon, werden geen vernissages gehouden(1) en er kon onder geen beding werk verkocht worden.(2)
En Passant, het vitrineproject uit 1991 met openingsactiviteit in Backstage, een keet vlak bij Vooruit, ging zonder openingsrede van start maar had wel een solo performance van Peter Vermeersch. Dat het zonder openingswoord ging, had vooral met Laura te maken, toen Hans van Heirseele, die een bloedhekel had aan het officiële kader met de obligate speech van het al of niet prominente individu, de schuimwijn, de nootjes en de praatjes die er al helemaal niet toe deden. Of Frank, van de toenmalige tandem, hier gelukkig mee was, is niet bekend. Wel bekend, het staat als zodanig in een verslag uit 1995, is dat net hij suggereerde om de openingsavonden - waar met het eerste project op de tweede locatie, Aannemersstraat 54, alsnog mee begonnen werd - te tunen met een openingswoord en wat muziek. De eerste openingsrede had toen al plaatsgevonden, die van het eerste crox-project van Dirk Peers, De Maaltijd, november 1994, maar de avond was zonder muziek gebleven.
In 1995 werd de openingsrede alsnog een gebruik. Niet elk project had een openingsrede. Op twee uitzonderingen na was het telkens de artistieke directie die voor het openingswoord zorgde. De uitzonderingen zijn Guido De Bruyn, die crox 27, een solo project van Hans van Heirseele introduceerde, en Joris Vermassen, toen bekend als Fritz Van Den Heuvel, die het project van Patricia Smith, crox 28, fileerde. Beruchte openingsredes zijn die van crox 25 (1995), een project met kindertekeningen, en het a capella van Guido De Bruyn, Kristel De Buck en schrijver dezes, de openingsrede waarin het treurige lot van Urk Piw te berde gebracht wordt, La tasse de café, openingsrede voor het project van Hans Segers (1995), eerste openingsrede waarin Laura van met voice over begon te experimenteren en een openingsrede zonder openingsredenaar presenteerde. In 1996 volgden The Sleep (slapende openingsredenaar) en Typewriter Piece (openingsrede aan en met schrijfmachine). De in croxhapox geïniteerde wars-van-alles-speeches werden heel erg tijdelijk een export-product, met performances in Campo Santo en Temse, tot Laura van het in 1997 voor bekeken hield. Het laatste openingswoord uit die traditie van speech van geflipt konijn was die tijdens de openingsavond van een project van Bart Baele in 1998.
Sinds 2003 is de noodzaak van het openingswoord weer net zo futiel als eerst.

(1) Uitzondering zijn crox 11, het project van Wouter Cox en Luk Gobijn (januari 1991), en crox 14, André Posman, die tegen de gang van zaken in wel een vernissage hielden.
(2) Uitzondering opnieuw zijn crox 11 en crox 14 waar tegen de gang van zaken in, croxhapox immers kantte zich met grote nadrukkelijkheid tegen het markteconomische model, toch een aantal goedbedoelde maar niettemin schimmige transacties plaatsvonden.